Có nên đổ tiền vào trái phiếu?

Hiện tình trạng dôi thanh khoản trong hệ thống NHTM đã đến mức báo động vì thanh khoản dồi dào nhưng chừng độ tăng trưởng tín dụng chậm lụt. Trên thị trường huy động và cho vay mặt bằng lãi suất đã giảm mạnh so với cuối năm 2012, còn trên thị trường liên nhà băng mức lãi suất kỳ hạn qua đêm đến 1 tuần trong tháng 6 đã có lúc xuống mức thấp kỷ lục 1-1,5%/năm. Điều này cho thấy các NHTM đang dư một lượng vốn rất lớn. Trong rứa đưa vốn ra thị trường, thúc đẩy tăng trưởng tín dụng, một số NHTM đã thẳng thừng hạ lãi suất huy động và nhất loạt khai triển nhiều gói tín dụng ưu đãi để cạnh tranh giành khách hàng tốt. Tuy nhiên, những vậy này chưa gặt hái được kết quả như mong muốn khi thống kê đến hết tháng 6, tăng trưởng vốn huy động đạt 8,5% nhưng tăng trưởng tín dụng chỉ đạt 4,5%. Cho đến nay vẫn chưa có số liệu thống kê về lượng vốn thừa tại các NHTM, nhưng một số chuyên gia tài chính độc lập đã đưa ra ước đoán các NHTM lớn có thể dư thừa 50.000-70.000 tỷ đồng và toàn hệ thống đang dôi khoảng 170.000-200.000 tỷ đồng. Dòng tín dụng đang bị tắc nghẽn do nợ xấu chưa thể xử lý được, đa số doanh nghiệp có nợ xấu lại có tài sản thế chấp là bất động sản. Thời gian qua, các giải pháp hâm nóng thị trường bất động sản được khai triển vẫn chưa mang lại kết quả, khó kỳ vọng vực dậy được trong Thời gian ngắn. Hiện các NHTM khó cho vay ra nên đang tìm đến các kênh đầu tư khác. Chứng khoán vẫn là kênh đầu tư có nhiều dịp giúp đồng vốn sinh lời nhưng chừng độ rủi ro ngày càng cao nên giảm sức quyến rũ. Kênh vàng cũng không còn được các nhà băng thắm thiết như trước vì NHNN đã độc quyền nhập cảng và phân phối vàng miếng, các NHTM đã chấm dứt hoạt động huy động, cho vay vàng. Trong khi đó, giá vàng thế giới lại tăng giảm thất thường và sự biến động này không chỉ do tác động của quan hệ cung cầu, mà còn bị chi phối bởi giới đầu cơ. Cho nên phần nhiều nguồn vốn huy động thừa đang được các NHTM tiêu vào kênh trái khoán chính phủ. Theo Bộ Tài chính, tổng vốn huy động từ trái khoán chính phủ trong 6 tháng qua đã đạt hơn 120.000 tỷ đồng, bằng 61% kế hoạch cả năm. Trong các phiên đấu thầu trái phiếu trong quý II vừa qua, nhu cầu mua trái khoán chính phủ đã có dấu hiệu tăng cao khi tỷ lệ đặt thầu cao gấp 3-4,5 lần so với tỷ lệ trúng thầu. Sau khi NHNN điều chỉnh tỷ giá bình quân liên ngân hàng lên 21.036 đồng/USD và hạ trần lãi suất huy động tiền gửi bằng VNĐ, lợi suất trái phiếu giảm xuống nhưng khối lượng dự thầu vẫn cao hơn khối lượng gọi thầu. Trong các phiên giao tế gần đây, tỷ lệ trúng thầu vẫn luôn đạt 90-100% mỗi phiên, đẵn thuộc về các ngân hàng. Vì vậy, dù lãi suất trái khoán đang thấp nhưng đây vẫn là kênh đầu tư an toàn đối với các NHTM, có lãi ít hoặc huề vốn, nhưng vẫn còn hơn do không tìm được khách hàng tốt để cho vay. Mục tiêu huy động vốn từ dân cư là để cấp tín dụng cho nền kinh tế, nên việc các NHTM đổ tiền huy động cho Chính phủ vay bằng cách mua trái khoán là giải pháp không căn cơ, nếu không nói là chưa đúng chức năng của một định chế tài chính trung gian. Do đó, thay vì để nhà băng đổ vốn mua trái phiếu, Chính phủ cần đưa ra các gói giải pháp hỗ trợ thị trường, tập hợp xử lý các “điểm nghẽn” để tăng tín dụng và tăng sức mua thị trường. Cần quyết liệt xử lý hàng tồn kho, kể cả tồn kho bất động sản để doanh nghiệp có khả năng tiếp nhận dòng vốn mới, tái đầu tư sản xuất kinh doanh. Cũng cần có cơ chế đặc biệt ứng dụng cho vay mới với doanh nghiệp có điều kiện tồn tại và phát triển, doanh nghiệp thực hiện các dự án nhà ở đang có thị trường, các dự án BOT trong lĩnh vực hạ tầng đang ngưng trệ do thiếu nguồn tín dụng. Tình thế đòi hỏi gấp rút ngăn chặn thiên hướng doanh nghiệp phải ngưng hoạt động, giải tán do thiếu vốn lưu động, tạo điều kiện để doanh nghiệp bình phục, xúc tiến tăng trưởng đang rơi vào vòng xoáy suy giảm.