Vì sao vắc xin liên tốt hơn tiếp “giết người“?

Trước những thắc mắc về việc vắc xin (VX) Quinvaxem có quyết định tạm dừng rồi lại cho sử dụng trở lại, nguyên Thứ trưởng Bộ Y tế PGS. TS. Trịnh Quân Huấn cho biết, trong khi chưa xác định được duyên do dẫn đến các ca tai biến nghiêm trọng trong thời kì qua liên hệ đến vắc xin này, việc Bộ Y tế cho tạm dừng sử dụng VX và gửi mẫu đi nước ngoài giám định và xác định Quinvaxem vẫn an toàn và không phải là căn nguyên gây ra các ca tai biến nên Bộ Y tế đã yêu cầu Chính phủ cho phép dùng trở lại. Theo TS. Nguyễn Trần Hiển - Viện trưởng Viện Vệ sinh dịch tễ TƯ, việc tạm dừng VX khi có tai biến xảy ra là việc nên làm, nhiều nước đã ứng dụng và đây là giải pháp thận trọng để tránh hậu quả đáng tiếc có thể xảy ra. Liên tưởng đến sự các “sự cố” xảy ra trong lĩnh vực tiêm chủng thời kì qua (từ tháng 7/2013 đến nay đã có 13 trường hợp tử vong sau khi tiêm chủng VX), TS. Nguyễn Trần Hiển cho hay, trước thực tại một loạt các ca tử vong đáng tiếc xảy ra sau khi tiêm chủng, Bộ Y tế đã tiến hành thanh, kiểm tra và phát hiện một số lỗi kỹ thuật tại các điểm tiêm chủng cũng như trong hoạt động tổ chức, quản lý tiêm chủng. Tại Quảng Trị nơi đã xảy ra cái chết thương tâm của ba trẻ sau khi tiêm VX viêm gan B, có những sai sót căn bản trong việc bảo quản VX (VX không đúng quy định, để lộn lạo với các vật phẩm, thuốc khác; tiêm xong không lưu vỏ VX, bơm kim tiêm; sau tiêm trẻ phải được theo dõi, tiêm đúng nơi quy định, nhưng thực tiễn trẻ không được theo dõi nghiêm ngặt, tiêm tại bệnh phòng là không đúng nơi quy định). Trước thực tại này, ông Hiển cho biết, tới đây Bộ Y tế sẽ tiến hành thanh, soát một cách toàn diện (nhân sự có được tập huấn, cấp chứng chỉ không, điều kiện bảo quản, tiêu chuẩn cơ sở, cấp phát, tổ chức tiêm chủng???, thậm chí tiến hành thanh, rà soát sau tiêm, xác định duyên cớ các trường hợp tai biến). Cùng với đó, Bộ cũng đề nghị Cục Quản lý Dược xem xét cấp phép hồ sơ, xuất nhập cảng, tạm dừng VX trong trường hợp cấp thiết; Các Viện Pastter, vệ sinh dịch tễ thì tiến hành việc soát, đánh giá lại độ an toàn của VX… song song đẩy mạnh khâu tập huấn, cấp chứng chỉ, phát hiện kịp thời các lỗi, xử lý dứt điểm sai phạm. Đối với nghi vấn “nên hay không nên tiêm VX viêm gan B cho trẻ sau 24 giờ đầu sau sinh”, TS. Trịnh Quân Huấn cho biết, nhiều nghiên cứu đã khẳng định, việc tiêm sau 24 giờ đầu sau sinh có tác dụng phòng bệnh rất tốt, Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) cũng đã khẳng định như vậy. Thực tại, Việt Nam có khoảng 1,2 triệu trẻ mỏ mới sinh ra mới sinh ra, trong đó tỷ lệ bà mẹ bị viêm gan B làng nhàng khoảng 16-20%, nhưng để xác định bà mẹ có bị viêm gan B trước sinh có cần tiêm hay không là một vấn đề không đơn giản. Chính vì vậy, các chuyên gia vẫn khuyến cáo nên tiêm cho trẻ 24 giờ đầu khi sinh là tốt nhất. Cũng theo ông Huấn, thực tiễn tỷ lệ trẻ bị sốc phản vệ sau khi tiêm chủng VX rất ít, nhưng chỉ trong hai ngày đã có 4 trẻ bị tử vong do VX viêm gan B là chuyện rất đáng tiếc. Theo thống kê của Tổng cục DS – KHHGĐ thì, tỷ lệ trẻ chết trẻ dưới 1 tuổi ở Việt Nam là 15,8/1000 trẻ sống, tức là trong số 1000 trẻ được sinh ra, sẽ có khoảng 50 trẻ tử vong không rõ nguyên nhân, do đó trường hợp trẻ tử vong vừa qua trùng với thời kì tiêm chủng là chuyện thường nhật. Cũng không loại trừ các trường hợp trên tử vong là do chất lượng VX và quy trình tiêm chủng. Vì lẽ đó, việc Bộ Y tế đề nghị Bộ Công an vào điều tra, xác minh vụ việc là một việc làm đúng, vì từ trước đến nay, việc Bộ Y tế vừa cho phép, tổ chức tiêm phòng, vừa đánh giá sai phạm là không khách quan. Tuy nhiên, theo ông Huấn, chẳng thể có VX làm chết cả ba trẻ cùng lúc như thế. Đề cập đến việc xử lý và bổn phận của các tổ chức, cá nhân trực tiếp để xảy ra các ca tai biến, TS. Nguyễn Trần Hiển khẳng định, Điều 30 Luật phòng các bệnh lây truyền quy định rất cụ thể trách nhiệm của từng cá nhân chủ nghĩa, tổ chức trực tiếp hoặc gián tiếp để xảy ra tai biến. Nếu do VX thì nhà sinh sản phải chịu bổn phận, do tiêm nhầm thuốc thì cán bộ y tế trực tiếp tiêm chủng phải chịu nghĩa vụ bồi thường cho gia đình nạn nhân, sau khi có kết luận chính thức từ phía cơ quan chức năng. Ngoại giả việc khám gạn lọc trước khi tiêm chủng cũng đã được quy định trong văn bản. Tuy nhiên thực tiễn, các nhân viên y tế không làm như thế. Cũng theo ông Hiển, việc nhiều cơ sở y tế buộc gia đình trẻ phải ký cam kết, tự chịu bổn phận khi xảy ra sự cố là không đúng quy định, Bộ Y tế chưa bao giờ đưa ra quy định đó. “Tỷ lệ tiêm chủng giảm sau khi có sự cố xảy ra là một thực tiễn đáng buồn. Thực tiễn, tỷ lệ tai biến sau tiêm là dù rằng có nhưng vẫn nối đưa trẻ đi tiêm vì lợi quyền, trách nhiệm và tương lai của trẻ thơ. Bởi hiện nay dịch bệnh vẫn bùng phát rất nhiều…”. Nhưng “tuyệt đối những VX được tiêm chủng phải được coi xét lại; bổ sung lại quy trình tiêm chủng; Đồng thời nghiên cứu, đánh giá và xây dựng một tổ chức độc lập để đánh giá chất lượng VX, điều tra, xác minh các “sự số” sau tiêm chủng. Có như vậy chất lượng tiêm chủng cho trẻ mỏ mới được bảo đảm” – nguyên Thứ trưởng Bộ Y tế Trịnh Quân Huấn khẳng định. Trà Long